Phân định rõ trách nhiệm

- Nâng cao chất lượng thông tin thống kê được đề cập như thế nào trong Dự thảo Luật Thống kê (sửa đổi) năm 2015, thưa ông?

- Để làm ra được số liệu thống kê là cả một quá trình xâu chuỗi thông tin từ các chủ thể sản xuất, cung cấp và phổ biến thông tin. Để giải quyết chất lượng số liệu thống kê, Dự thảo cần phải sửa đổi, bổ sung một số vấn đề cơ bản trong Luật Thống kê năm 2003.

Theo đó, Dự thảo Luật Thống kê (sửa đổi) đã phân tách những nội dung quan trọng của hoạt động thống kê thành cấp quốc gia và cấp bộ, ngành, để từ đó phân định rõ trách nhiệm và nghĩa vụ của các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện. Đơn cử, Dự thảo Luật đưa vào danh mục hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia và hệ thống này được Quốc hội điều chỉnh, bổ sung để bảo đảm sự ổn định của Luật và phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ thống kê từng thời kỳ. Dự thảo Luật bổ sung, sửa đổi một số điều nhằm tăng cường vai trò của cơ quan thực hiện thu thập, tổng hợp và biên soạn thông tin thống kê. Cụ thể: Bổ sung hành vi nghiêm cấm trong hoạt động thống kê và sử dụng thông tin thống kê (Điều 10): Khai man hoặc ép buộc người khác khai man dữ liệu, thông tin thống kê (Điểm b, Khoản 1); Mọi hành vi can thiệp làm sai lệch dữ liệu, thông tin thống kê và sử dụng thông tin thống kê (Điểm c, Khoản 1). Tăng quyền độc lập về chuyên môn, nghiệp vụ của tổ chức thực hiện chế độ báo cáo thống kê; quyền được cung cấp, sử dụng dữ liệu từ cơ sở dữ liệu hành chính thuộc quyền quản lý của cơ quan nhà nước có liên quan để phục vụ việc lập báo cáo được phân công thực hiện trong chế độ báo cáo thống kê (Điểm c, Khoản 1, Điều 47). Tăng cường quyền hạn và trách nhiệm của Cơ quan Thống kê Trung ương trong lĩnh vực thống kê nhà nước trong chỉ đạo tổ chức, giám sát và kiểm tra các cuộc điều tra thống kê do bộ, ngành thực hiện. Làm rõ chức năng của Cơ quan Thống kê Trung ương trong thẩm định các nội dung quan trọng trong hoạt động thống kê của bộ, ngành và thẩm định số liệu thống kê của bộ, ngành trong Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia. Bổ sung điều khoản về sử dụng dữ liệu hành chính cho hoạt động thống kê nhà nước, nhằm tận dụng nguồn tài nguyên sẵn có, tăng tính chính xác, kịp thời của thông tin thống kê, tiết kiệm chi phí và giảm phiền hà, gánh nặng cho người cung cấp thông tin và người thu thập thông tin thống kê. Đồng thời cũng bổ sung các mức độ của số liệu thống kê được công bố nhằm minh bạch hóa việc công bố thông tin thống kê của cơ quan thuộc hệ thống tổ chức thống kê nhà nước.

Bên cạnh đó, bổ sung các các quy định về phân loại thống kê quốc gia quy định tại Điều 29, Điều 37, nêu rõ danh sách cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu bộ, ngành mà dữ liệu từ đó được cung cấp cho Cơ quan Thống kê Trung ương để sử dụng trong hoạt động thống kê nhà nước; quy định về chế độ báo cáo thống kê cấp quốc gia tại Điều 45.

Bình đẳng trong tiếp cận, sử dụng thông tin thống kê

- Với đối tượng cung cấp và phổ biến thông tin thì sao, bởi đây cũng là đối tượng quan trọng trong việc làm nên chất lượng thông tin thống kê, thưa ông?

- Để có được số liệu thống kê khách quan, kịp thời thì việc cung cấp thông tin đầy đủ, trung thực từ các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân có ý nghĩa rất quan trọng. Đó chính là quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân được điều tra thống kê. Điều này được thể hiện tại Điều 33 của Dự thảo Luật Thống kê (sửa đổi), trong đó nhấn mạnh, tổ chức, cá nhân được điều tra thống kê có quyền và nghĩa vụ: Được thông báo về quyết định điều tra thống kê; Được bảo đảm bí mật thông tin cung cấp. Cũng theo Dự thảo Luật, trong trường hợp cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm các quy định của Luật thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Một trong những giải pháp nâng cao chất lượng thông tin thống kê được đặt ra là nâng cao trách nhiệm của người sử dụng thông tin thống kê. Tại Dự thảo Luật Thống kê (sửa đổi), Chương VI Sử dụng thông tin thống kê nhà nước đã quy định về bảo mật thông tin thống kê nhà nước, quyền và nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc sử dụng thông tin thống kê nhà nước. Theo đó người sử dụng thông tin được bình đẳng trong tiếp cận, sử dụng thông tin thống kê đã công bố. Và Dự thảo Luật cũng nêu rõ người sử dụng thông tin đã công bố phải trung thực, ghi rõ nguồn thông tin và phải bảo mật, chịu trách nhiệm về số liệu thống kê được công bố.

Bảo đảm tính độc lập về chuyên môn

- Góp ý cho Dự thảo Luật, một số chuyên gia cho rằng cơ quan thống kê nên là cơ quan độc lập. Ông có ý kiến gì về điều này?

- Cơ quan thống kê nằm ở đâu sẽ do Quốc hội quyết định. Tuy nhiên, dù nằm ở đâu, nếu cơ quan thống kê không bảo đảm được tính độc lập chuyên môn thì số liệu thống kê cũng không khách quan. Do đó, khi xây dựng Dự thảo Luật Thống kê (sửa đổi), Ban soạn thảo đã nghiên cứu luật khung của Liên Hợp Quốc, Luật Thống kê của các nước trên thế giới, trưng cầu ý kiến của các nhà quản lý, các nhà nghiên cứu, các chuyên gia ở trong và ngoài ngành và đặc biệt là từ thực tiễn Việt Nam để soạn thảo Luật với mục tiêu nâng cao tính độc lập chuyên môn của hoạt động thống kê.

Tại Dự thảo Luật Thống kê (sửa đổi) đã quy định nguyên tắc cơ bản của hoạt động thống kê là bảo đảm độc lập về chuyên môn, nghiệp vụ; nghiêm cấm mọi hành vi can thiệp, ép buộc, áp đặt làm sai lệch dữ liệu thông tin thống kê. Dự thảo Luật cũng quy định rõ quyền và trách nhiệm của thủ trưởng Cơ quan Thống kê Trung ương và địa phương, thủ trưởng cơ quan thống kê bộ, ngành trong hoạt động thống kê; các điều khoản về sự phối hợp, chia sẻ thông tin, quy trình thu thập, xử lý dữ liệu; các điều khoản về ứng dụng công nghệ thông tin…

- Xin cảm ơn ông!